მიმოხილვა
შრომის სამართალი, წარმოადგენს საქართველოში მოქმედ შრომის ბაზრის მარეგულირებელ საკანონმდებლო ჩარჩოს. სამართალი არეგულირებს ურთიერთობებს დამსაქმებლებს, დასაქმებულებსა და პროფკავშირებს შორის. იგი მოიცავს საკითხთა ფართო სპექტრს, ინდივიდუალური შრომითი ხელშეკრულებებიდან დაწყებული კოლექტიური მოლაპარაკებების ხელშეკრულებებამდე. იგი მიზნად ისახავს დააბალანსოს როგორც მუშაკების, ასევე დამსაქმებლების ინტერესები და უფლებები. კანონის ეს სფერო გადამწყვეტია სამუშაო ადგილზე სამართლიანი მოპყრობისა და პროდუქტიული, უსაფრთხო და კანონიერი სამუშაო გარემოს შესანარჩუნებლად.
საქართველოს შრომის სამართლის განვითარებაზე მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია მისმა ვალდებულებებმა საერთაშორისო ორგანიზაციების მიმართ, როგორიცაა შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია (ILO) და საქართველოს მისწრაფებამ ევროპული ინტეგრაციისკენ. ამ გავლენებმა განაპირობა უმაღლესი სტანდარტების დამკვიდრება შრომით უფლებებსა და პრაქტიკაში.
სამართლებრივი ჩარჩოს განვითარება
ბოლო წლებში საქართველომ განახორციელა სამართლის რეფორმების სერია, მათ შორის:
1. დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრა: სამუშაო ადგილზე ანტიდისკრიმინაციული ზომების გაძლიერების მიზნით;
2. შრომის უსაფრთხოებისა და ჯანმრთელობის (OSH) კანონი: სამუშაო ადგილის უსაფრთხოების სტანდარტების გაძლიერების მიზნით;
3. ცვლილებები შრომის კოდექსსა და პროფკავშირის კანონში: სამართლებრივი ბაზის ევროკავშირის სტანდარტებთან დაახლოების მიზნით;
4. შრომის ინსპექციის კანონი: შრომით-სამართლებრივი კანონების აღსრულების გაძლიერებული მექანიზმების ჩამოყალიბების მიზნით;
5. “პერსონალური მონაცემების დაცვის კანონი”: დასაქმებულთა პერსონალური მონაცემების მართლზომიერი გამოყენების უზრუნველსაყოფად;
ეკონომიკური და შრომის ბაზრის ზრდა
საქართველომ განსაკუთრებით ბოლო წლებში განიცადა სტაბილური ეკონომიკური და შრომის ბაზრის ზრდა, პოზიციონირებს როგორც მიმზიდველ ადგილად საერთაშორისო ციფრული მომთაბარეებისთვის. ეს ტენდენცია განპირობებულია რამდენიმე ფაქტორით, მათ შორის ხელსაყრელი მთავრობის პოლიტიით, ეკონომიკური დივერსიფიკაციითა და დისტანციური მუშაობის ხელშემწყობი გარემოთი.
მომსახურების სექტორმა, მათ შორის ტურიზმი, ფინანსები და IT, მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ეკონომიკურ ზრდაში. მომსახურების სექტორმა, მათ შორის ტურიზმი, ფინანსები და IT, მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ეკონომიკურ ზრდაში. ინფრასტრუქტურისა და განახლებადი ენერგიის პროექტებში ინვესტიციებმა კიდევ უფრო გაააქტიურა ეკონომიკური აქტივობა და სამუშაო ადგილების შექმნა. შრომის ბაზარი გაფართოვდა ეკონომიკური ზრდის შესაბამისად. საკვანძო სექტორებში, როგორიცაა IT, მშენებლობა და სერვისები, გაიზარდა მოთხოვნა კვალიფიციურ მუშაკზე. სამთავრობო ინიციატივები ფოკუსირებულია პროფესიული სწავლების გაუმჯობესებასა და განათლების ბაზრის საჭიროებებთან შესაბამისობაში მოყვანაზე, უნარების შეუსაბამობის აღმოფხვრაზე და დასაქმების ამაღლებაზე. გრძელდება ძალისხმევა შრომის ბაზრის ფორმალიზებაზე, ყველა მუშაკისთვის ყოვლისმომცველი შრომითი უფლებებისა და სოციალური დაცვის უზრუნველსაყოფად. საქართველომ 2020 წელს დანერგა პროგრამა „საქართველოდან დისტანციურად“, რომელიც საშუალებას აძლევს დისტანციურ მუშაკებსა და შტატგარეშე მუშაკებს ვიზის გარეშე იცხოვრონ და იმუშაონ საქართველოში ერთ წლამდე. საქართველო გთავაზობთ ცხოვრების დაბალ ღირებულებას დასავლეთის ბევრ ქვეყანასთან შედარებით, რაც მას მიმზიდველ ადგილად აქცევს დისტანციური მუშაკებისთვის. მაღალი ხარისხის ინტერნეტი, თანამედროვე თანამშრომლობის სივრცეები და მდიდარი კულტურული გამოცდილება მიმზიდველობას მატებს ყოველივეს.
ჯანსაღი მაკროეკონომიკური მენეჯმენტის შედეგად, მთლიანი შიდა პროდუქტი ერთ სულ მოსახლეზე გაიზარდა $9,580-დან $15,880-მდე 2022 წელს. სიღარიბე შემცირდა 70.6 პროცენტიდან 2010 წელს დაახლოებით 47,7 პროცენტი 2022 წელს. 2023 წლის დეკემბერში საქართველოს ევროკავშირმა მიანიჭა კანდიდატის სტატუსი. ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი ქართულ შრომით ბაზარს სთავაზობს უნიკალურ შესაძლებლობებს რეფორმების გასაძლიერებლად კეთილდღეობის მისაღწევად და სხვა წევრ ქვეყნებთან დაახლოების მიზნით.
დასკვნა
მიუხედავად პროგრესისა, გამოწვევები რჩება, მათ შორის არაფორმალურ დასაქმებასთან დაკავშირებული საკითხები, შრომის კანონების აღსრულება და ყველა მუშაკის სამართლებრივი დაცვის უზრუნველყოფა. შრომის სამართლის უწყვეტი განვითარება საქართველოში, საქართველოში შრომის სამართლის განვითარება ასახავს ქვეყნის უფრო ფართო ეკონომიკურ და პოლიტიკურ ტრანსფორმაციას: ქვეყანა საბჭოთა მემკვიდრეობიდან თანამედროვე ევროპულ ბაზარზე გადადის და ცდილობს დააბალანსოს მოქნილობა მშრომელთა უფლებების დაცვასთან. ეს უწყვეტი ევოლუცია მიზნად ისახავს სამართლიანი და პროდუქტიული სამუშაო გარემოს შექმნას, რაც ხელს შეუწყობს საქართველოს ეკონომიკურ კეთილდღეობასა და სოციალურ კეთილდღეობას.